Antoinette: Oor kokkerot, kaal en kwesbaar wees

“Dis nie seks nie, dis kopulasie tussen goggas...” Die vrese, uitdagings en aard van toneelspel kom onder die loep in ’n eerlike gesprek tussen Antoinette Kellerman en Petrus Malherbe. 

Sy staar stip na my met haar potblou oë en kondig ferm aan, net sodat ek weet: hierdie kantoor is haar persoonlike spasie; haar oase van kalm tussendeur die stormloop studente en ander verpligtinge. Ek gaan sit aan die oorkant van die lessenaar. Haar handdruk is ferm terwyl sy sê: “Hallo, ek is Antoinette Kellerman.”

Dit neem glad nie lank om op jou gemak te raak in die teenwoordigheid van hierdie teaterlegende en dramadosent nie. Sy gesels met jou soos ’n ou vriend wat oorgekom het vir ’n koppie koffie. Haar kantoor by die Universiteit van Stellenbosch se Dramadepartement is bedenklik chaoties. Stapels papiere word afgewissel met ’n gesonde dosis drama-tekste reg om gelees te word. Die vae reuk van sigaretrook bevestig haar aanvanklike aankondiging: hierdie is deur-en-deur háár skuilplek.

Antoinette is een van Suid-Afrika se mees gesogte en geliefde verhoogaktrises. Dié brawe vrou pak die gewigtige rolle aan. “Ek soek daardie teatertekste met vleis,” verduidelik sy. Dis glad nie vreemd as jy haar jaar-na-jaar, kunstefees-na-kunstefees sien in daardie rolle waaroor daar die meeste gegons word nie. “Ek is nie bang vir ’n uitdaging nie.”

Toneelspeel is in haar bloed. Nes soos suurstof en teenliggaampies funksioneer sy daarop: “As ek elke oggend kon gaan repeteer saam ’n geselskap en dit elke dag van my lewe kon doen, sou ek die gelukkigste mens op aarde wees, want dit is wie ek is. Dit klink verskriklik dramaties, maar ek sal léég raak as mens; ek sal niks hê as ek nie kan toneelspeel nie. Dit bly vir my absoluut die lekkerste ding in my lewe as ek na ’n repetisie toe kan gaan en kreatief kan omgaan saam met ander mense en ’n teks.”

Tog, na al die jare bly die proses van ’n nuwe stuk aanpak steeds vir haar uitdagend.

“Dit is die lekkerste ding in die wêreld, maar die vrees is altyd daar. Min toneelspelers het ’n oormaat selfvertroue. Jy weet die heeltyd dat jy maklik kan faal. Jy loop altyd op die cusp – die rand van afval. ’n Gehoor is ’n vreemde ding: jy weet nooit of die produksie suksesvol gaan wees en aanvaar gaan word nie. Jy volg jou regisseur, jy volg jou eie instink, jou eie intellek en hart; jy gee jou deel vir almal betrokke, maar jy is nooit oortuig van sukses nie.”

Antoinette en Gerben saam in Samsa-masjien. Bron: iol.co.za

Hierdie vrese was ook daar toe die nuwe Willem Anker teks, Samsa-masjien, amper drie jaar gelede op haar tafel beland het. “’n Groep van ons het die teks gelees en ek het baie daarvan gehou, maar ons kon nie befondsing daarvoor kry nie. Twee jaar het verby gegaan en eers verlede jaar Oktober het ek weer iets gehoor: die teks is aanvaar om by die KKNK opgevoer te word. Maar ek was moeg. Dit was die einde van die jaar; ons was ook besig met macbeth.slapeloos [’n Ander produksie waarby sy ook by die KKNK betrokke was.] en ek het nie geweet of ek albei sal kan hanteer nie.”

Samsa-masjien is ’n komplekse stuk waarin ’n bejaarde man genaamd Gregor Samsa gaandeweg ’n hallusinatoriese metamorfose ondervind waarin hy van ’n mens tot in ’n kriewelende kokkerot verander. Sy vrou, die rol wat Antoinette vertolk, besluit om saam met haar man op hierdie reis na ’n ander wêreld te gaan. Antoinette was aanvanklik skepties oor haar rol: “Ek is gek oor die teks, maar ek het nie kans gesien nie. Ek het gevoel ek kan nie; ek is te oud. Ek weet wat die teks vra, maar my lýf is te oud.”

Sy was eintlik terughoudend oor een spesifieke aspek van die Samsa-masjien teks. Die draaiboek het ’n groot hoeveelheid eksplisiete seks en naaktheid bevat. Beide haar karakter sowel as dié van Gregor Samsa sou vir ’n beduidende tyd naak op die verhoog wees.

“Ek wou dit graag saam met ’n spesifieke akteur doen met wie ek baie gemaklik is – want daar is sulke intieme oomblikke tussen ons karakters,” sê sy. “Dit het egter nie so uitgewerk nie.” Gerben Kamper, dosent aan die Universiteit van die Vrystaat, het uiteindelik die veeleisende rol van Gregor Samsa gekry. Beide Gerben en Antoinette moes gemaklik met mekaar raak om die seks- en naaktonele oortuigend te kon oordra.

“Ek het al eenkeer vantevore saam met Gerben gespeel [in Die Storm]. Ons het vir Jaco [Bouwer, die regisseur] gevra om ons kans te gee om mekaar beter te leer ken. Ons sal in ons eie tyd gereed wees en sodra ons is, sal ons daardie finale lyn oorsteek. Goddank Jaco het verstaan; hy het ons nooit forseer nie.”

Antoinette kyk skielik ernstig op. “Ek wou dit nie noem nie. Niemand anders het ooit (oor die naaktonele) geskryf nie. Ons was veronderstel om heeltemal naak te wees in die sekstonele – ek noem dit kopulasie, want dis nie regtig ’n sekstoneel nie. Dis eerder kopulasie tussen twee goggas, diere en mense. Dit verskuif die heeltyd. Ek praat nie graag daaroor nie. Ek en Gerben het byvoorbeeld geweier om onderhoude toe te staan omdat ons al twee gevoel het dit kan te sensasioneel raak.”

Daar is ’n toneel in Samsa-masjien waarin Antoinette se karakter haarself sonder ’n draad klere aan bad. Hoe het sy hierdie toneel geregverdig? “Storie gewys was dit absoluut noodsaaklik. Dis die rituele afwas van ’n lewe. Dis die ritualistiese bad; sy was die verlede af, sy was (haar man) af; sy was haarself skóón. Sy huil op daardie stadium, so sy was haarself eintlik met haar trane.”

Al was dit vreesaanjaend om kaal op die verhoog te wees, is sy oortuig daarvan die teks kon dit regverdig. “Naaktheid is net nog ’n kostuum wat jy aantrek. Ek doen dit regtig nie om te skok nie. Ek doen naaktheid net as die teks dit vereis. So as die dramaturg dit nie vra nie, dan doen ek dit nie.”

Samsa-masjien was ’n groot sukses by die afgelope KKNK. Dit is byvoorbeeld in die feeskoerant Krit beskryf as “iets tussen twee wêrelde”. Dit het ses Kanna-nominasies ontvang, waaronder een vir beide Antoinette en Gerben vir hulle spel.

Volgende jaar is Antoinette te sien in ’n post-apokaliptiese rolprent met onder andere Charlize Theron en Tom Hardy. Dit is ’n opvolg van die gewilde Mad Max rolprente uit die 1980’s. “Dit is my eerste fliek. Dit het sowat twee jaar terug in Namibië geskiet. Ek vertolk die rol van ’n ou tannie daarin – eintlik ’n ‘desert warrior’.” Sy kan nie uitgepraat raak oor die ervaring van op ’n filmstel te werk nie. “Daar is so baie kameras die vader weet. Jy raak mal! Maar hierdie ou granny het haar eie stunts gedoen.”

Terloops, Charlize Theron se Afrikaans is glo nog fantasties: “Sy het graag met my en die ander plaaslike crew Afrikaans gepraat. Sy is geensins verwaand nie.”

Die son het stadigaan begin sak soos wat die namiddag aanbeweeg. Sy sluit haar kantoordeur en kyk sylangs na my: “Jy weet, ’n mens moet honger wees as jy iets in die lewe wil hê. Moenie terugstaan nie: vat!” Al is dié boodskap al baie gegee, bly dit steeds net so waar, so luister maar vir Antoinette: as jy nie gaan waag nie, gaan jy nie wen nie. En Antoinette is ’n wenner.